Categories KURIOZITETE

Fizikanët thonë se mund të testojnë nëse ekzistenca e jetës është rastësore

Kur shqyrtojmë sasinë e madhe të kushteve që duhen plotësuar për të krijuar jetë në univers, e aq më tepër në Sistemin Diellor, është e lehtë të mendosh se universi mund të jetë ndërtuar qëllimisht për të mbështetur jetën inteligjente. 

Kjo ide, e propozuar fillimisht nga fizikan anglez Brandon Carter në 1973, njihet si “parimi antropik” (AP) dhe ka për qëllim të eksplorojë nëse universi është krijuar në mënyrë të tillë që të mundësojë jetën. Ky parim ka dy formulime kryesore: AP i dobët, që argumenton se vetë fakti që ne po vëzhgojmë universin tregon se ai është zhvilluar për të mbështetur jetën inteligjente, dhe AP i fortë, që pretendon se universi nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të zhvillohej në këtë mënyrë. Ky formulim i fundit shpesh përfshin elemente filozofike ose fetare mbi një qëllim të projektuar të universit. 

Shumë ekspertë e kanë kritikuar AP-në, duke thënë se për sa kohë nuk mund të falsifikohet, ajo nuk ka vlerë shkencore. Megjithatë, një studim i ri i publikuar në Journal of Cosmology and Astroparticle Physics propozon një mënyrë për të testuar këtë supozim deri më tani të patestueshëm. 

Çelësi i këtij testi qëndron në faktin se duket se ka konstante universale që bëjnë të mundur jetën inteligjente. Për shembull, ndryshime shumë të vogla në konstanten e Planck-ut ose në konstanten gravitacionale mund ta bënin të pamundur jetën në univers. 

Studimi përqendrohet te aksionat ultra të lehta, të njohura edhe si materia e zezë “e mjegullt.” Sipas autorëve, Nemanja Kaloper (një astrofizikan nga UC Davis) dhe Alexander Westphalb (një fizikan i grimcave nga DESY në Gjermani), vëzhgimet e ardhshme të kësaj grimce teorike mund të ndihmojnë në vlerësimin e vlefshmërisë së AP-së. Për të falsifikuar AP-në, shkencëtarët duhet të vërtetojnë tre gjëra: që inflacioni kozmik ka ndodhur, që aksiot ekzistojnë dhe që materia e zezë nuk është e përbërë nga aksionat. 

“Rasti ynë specifik është i pari ku parimi antropik mund të dështojë në provë, në vend që të shpallet thjesht i pavlefshëm,” tha Kaloper në një deklaratë për shtyp. Sipas tij, prania e inflacionit në shkallë të lartë dhe aksionat ultra të lehta me masa më të mëdha se 10^-19 eV do të nënkuptonte se materia e zezë “duhet” të jetë një aksion, pasi përndryshe do të kishim shumë më tepër materie të zezë nga sa është e nevojshme. 

Sigurisht, deri më tani shkencëtarët nuk kanë mundur të plotësojnë asnjë nga këto tre kritere. Por nëse supozimet fillestare janë të sakta, ky shembull mund të ndihmojë në provimin, ose të paktën në mbështetjen e fortë, të parimit antropik. Nëse AP provohet i pavërtetë, Kaloper sugjeron se “rregulla të ndryshme udhëheqin kushtet fillestare” të universit. 

“Teoria reale e kozmologjisë,” përfundon Kaloper, “mund të jetë më e ndërlikuar nga sa mendonim.”/Popularmechanics – Syri.net

LEXO MË SHUMË

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *